بوستر ترمز یکی از قطعاتی است که رانندگی را تسهیل می‌کند و اگرچه کمتر نام آن را شنیده‌اید یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی است که در اتومبیل تعبیه شده تا راننده با آسودگی رانندگی کند.
تسهیل رانندگی و آسان‌سازی مراحل مربوط به آن باعث شده تا بسیاری از اجزای ریز داخل اتومبیل به‌وجود بیایند. یکی از این قطعات، بوستر ترمز نام دارد. نام بسیاری از این قطعات را بیشتر از تعمیرکاران شنیده‌ایم و یکی از قطعات مهم در خودروها به شمار می‌رود.
بوستر ترمز چیست؟
بوستر یکی از اجزای مهم بخش ترمز اتومبیل است که در سیستم ترمز‌های دیسکی به‌کار می‌رود و در ترمز‌های کاسه‌ای (طبلی) وجود ندارد. بوستر ترمز که اصطلاحا به آن بوستر خلاء نیز گفته می‌شود در ظاهر یک قوطی فلزی سیاه‌رنگ به‌نظر می‌رسد که پشت موتور و سمت راننده قرار می‌گیرد. محل نصب آن دقیقا زیر کاپوت است با باز شدن در کاپوت به راحتی دیده می‌شود. کار این قطعه تقویت نیروی وارده از سوی راننده به سیستم ترمز است. در واقع بوستر ترمز برای عملکرد سریع‌تر و محکم ترمز‌ها تعبیه شده تا نیازی به فشار زیاد پای راننده نباشد. بوستر به کمک خلاء ایجاد شده توسط موتور، نیروی وارد شده از سوی پدال را چند برابر کرده و به سیلندر اصلی ترمز منتقل می‌کند. به بیان دیگر، هدف از طراحی بوستر، اعمال بیشترین نیروی ترمز با کمترین فشار بر پدال و در نتیجه ترمزگیری نرم‌تر و راحت‌تر است. از سوی دیگر بوستر کمک می‌کند تا هنگام خاموش بودن خودرو، ترمز عمل نکرده و پدال آن سفت باشد.
همانطور که گفته شد، بوستر در ظاهر به شکل یک قوطی فلزی مشکی رنگ است اما این قوطی دارای اجزایی است که شامل موارد زیر می‌شود:
- بدنه: فلزی با دو محفظه مجزا شامل محفظه فشار ثابت و محفظه فشار متغیر
- سوپاپ هوشمند: که سوپاپ کنترل نیز نامیده می‌شود و بین محفظه‌های بدنه قرار دارد
- دیافراگم: از جنس لاستیک ساخته می‌شود
- سوپاپ یک‌طرفه: با فضای بیرون بدنه در ارتباط است و سوپاپ هوا نیز نامیده می‌شود
- میله رابط: فنر برگشت‌دهنده و پیستون بوستر روی آن سوار می‌شوند
- فنر بوستر: وظیفه برگشت دادن پیستون را بر‌عهده دارد
- پیستون بوستر: ایجاد فشار ناشی از هوای ورودی بر دیافراگم توسط پیستون صورت می‌گیرد
چگونگی عملکرد بوستر ترمز
بوستر ترمز که بوستر خلاء نیز نامیده می‌شود برای کار کردن نیاز به فضای خلاء دارد که این فضا به وسیله منیفولد گاز موتورهای احتراق داخلی بنزین سوز پر می‌شود. فضای خلاء با لوله‌ای به نام شلنگ خلاء از موتور به بوستر منتقل و درون محفظه فشار ثابت بوستر که پشت دیافراگم است، ذخیره می‌شود. البته در موتورهای دیزلی خلاء مورد نیاز بوستر توسط پمپ خلاء از موتور به بوستر پمپ می‌شود. با فشار پدال ترمز، میله رابط سوپاپ هوا را باز و اجازه ورود هوای بیرون را به داخل محفظه فشار متغیر که در سوی دیگر دیافراگم است می‌دهد. در حالی که در سوی دیگر دیافراگم خلاء تامین شده توسط موتور را داریم. سوپاپ هوا به سوپاپ هوشمند بین دو محفظه متصل است و با باز شدن آن، سوپاپ هوشمند بسته می‌شود و خلاء موجود در محفظه فشار ثابت بدون تغییر باقی می‌ماند. این موضوع بین محفظه‌های دو سمت دیافراگم باعث اختلاف فشار می‌شود. اختلاف فشار در دو سوی دیافراگم فشار وارده از یک سوی آن را افزایش داده و با فشار پیستون به دسته آن که بخشی از میله رابط است، به پیستون سیلندر اصلی را با فشار بیشتر حرکت می‌دهد. با رها کردن پدال ترمز، فنر برگشت دهنده پیستون بوستر نیز رها شده و سوپاپ هوا بسته، سوپاپ هوشمند باز می‌شود و ارتباط بین دو سمت دیافراگم توسط آن، برقرار می‌شود. حالا در محفظه‌های بوستر تنها خلاء وجود دارد و شرایط عادی است. البته باید بدانید که سوپاپ‌های یک‌طرفه در این شرایط اجازه ورود هوا به داخل بوستر را نمی‌دهند. به این ترتیب بوستر در دو حالت ساکن و متغیر فعالیت می‌کند که به ترتیب زیر است:
- وضعیت خلاص یا ساکن: زمانی که پدال ترمز رها شده و خودرو در حال شتاب‌گیری است.
- وضعیت کار یا فعال: زمانی که پدال ترمز فشرده می‌شود و خودرو در حال کاهش سرعت است.
انواع بوستر ترمز
بوستر ترمز سه نوع است:
۱. بوستر مستقیم: زمانی که فشار پای راننده مستقیما از پدال به بوستر منتقل می‌شود.
۲. بوستر غیر مستقیم: فشار روی پدال ابتدا به پمپ ترمز و سپس به وسیله روغن ترمز به بوستر منتقل می‌شود.
۳. بوستر دو پیستونه
نوع دیگری از بوستر نیز وجود دارد که در خودروهای پیشرفته‌تر و با سقف سرعت بالاتر برای ترمز‌گیری‌های موثرتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این بوستر‌ها که به بوستر‌های دو پیستونه یا چند محفظه معروف هستند، قدرت بالا و در عین حال ابعاد کوچک‌تری دارند. بوستر چند محفظه معمولا دارای دو محفظه فشار ثابت و دو محفظه فشار متغیر است که توسط دو پیستون و دو دیافراگم از هم جدا می‌شوند. با توجه به اینکه ابعاد بوستر بزرگ‌تر نمی‌شود و تنها فضاها تقسیم می‌شوند، بوستر فضای بهتری برای اعمال فشار لازم در اختیار دارد. البته ارکان و نحوه عملکرد بوستر دو پیستونه تفاوتی با نوع ساده‌تر آن ندارد و تنها تعدد محفظه‌ها و پیستون‌ها فشار حاصله را افزایش می‌دهد و در نتیجه عملکرد آن موثرتر می‌شود.
