چند وقتی می‌شد که ماشین آن نرمی و تعادل همیشگی را نداشت، فرمان کمی می‌لرزید و صدایی خفیف و نامنظم از چرخ‌ها به گوش می‌رسید. در نگاه اول مشکل خیلی جدی به نظر نمی‌رسید، اما تجربه به من ثابت کرده همین علائم کوچک می‌توانند مشکلات بزرگ‌تری را رقم بزنند. با کمی تحقیق فهمیدم همه‌چیز به یک موضوع مهم برمی‌گردد: بالانس چرخ‌ها. مفهومی که شاید کمتر به آن توجه کنیم، اما در ایمنی، راحتی و عملکرد خودرو نقش کلیدی دارد. در ادامه شما را با زیر و بم نحوه بالانس چرخ آشنا می‌کنم.
بالانس چرخ خودرو چیست و چرا اهمیت دارد؟
به زبان ساده وقتی چرخ‌های خودرو حین حرکت، وزن یکسان و متعادلی داشته باشند، می‌گوییم بالانس هستند. این تعادل باعث می‌شود که لاستیک‌ها به‌طور یکنواخت با جاده تماس پیدا کنند و لرزش یا کشیدگی در فرمان یا بدنه خودرو به حداقل برسد.
اما چرا بالانس چرخ این‌قدر مهم است؟
اول از همه لرزش‌ها و تکان‌های ناشی از عدم بالانس بسیار آزاردهنده است و تمرکز شما را حین رانندگی به هم می‌زند. بالانس چرخ با حذف این موارد به شما کمک می‌کند تا رانندگی نرم‌تر و راحت‌تری را تجربه کنید.
علاوه‌بر این بالانس نقش مهمی در افزایش طول عمر لاستیک‌ها و قطعات جلوبندی خودرو دارد. وقتی چرخ‌ها بالانس نباشند، فشار بیشتری به لاستیک‌ها، بلبرینگ‌ها و سایر اجزای جلوبندی وارد می‌شود که در نهایت می‌تواند منجر به فرسودگی زودرس آن‌ها شود. بنابراین بالانس چرخ نه فقط برای راحتی و آرامش راننده بلکه برای طول عمر خودرو نیز اهمیت ویژه‌ای دارد.
علائم بالانس نبودن چرخ خودرو
اگر کمی به رفتار خودرو هنگام رانندگی توجه کنید، نشانه‌های عدم بالانس چرخ‌ها به وضوح خودشان را نشان می‌دهند:
- لرزش فرمان: رایج‌ترین نشانه بالانس نبودن چرخ‌ها لرزش فرمان است. این لرزش بیشتر در سرعت بالای ۸۰ کیلومتر در ساعت حس می‌شود.
- کشش ماشین به یک سمت: وقتی چرخ‌ها بالانس نباشند حتی اگر فرمان را صاف نگه دارید، خودرو به سمت چپ یا راست کشیده می‌شود.
- سایش لاستیک‌ها: اگر لاستیک‌ها به‌طور یکنواخت ساییده نشوند، گوش به زنگ بالانس نبودن چرخ‌ها باشید. این سایش معمولا در نواحی خاصی از لاستیک بیشتر دیده می‌شود.
- صدای غیرعادی: صدای وزوز یا لرزش از چرخ‌ها هنگام رانندگی می‌تواند نشانه عدم تعادل باشد.
- افزایش مصرف سوخت: وقتی چرخ‌ها بالانس نیستند، خودرو برای حرکت به نیروی بیشتری نیاز دارد و در نتیجه مصرف سوخت افزایش پیدا می‌کند.
اگر هر یک از این علائم را در ماشین مشاهده کردید، در اسرع وقت به تعمیرگاه مراجعه کنید تا مشکل را بررسی و رفع کنند.
علت بهم خوردن بالانس چرخ
بالانس چرخ‌ها به دلایل مختلفی از بین می‌رود که گاهی به مرور زمان و گاهی به دلیل یک اتفاق خاص رخ می‌دهند:
- وارد شدن ضربه محکم به چرخ‌ها در اثر برخورد با مانع یا افتادن در چاله.
- فرسودگی و ساییدگی نامنظم لاستیک‌ها.
- نصب نامناسب لاستیک و رینگ جدید.
- شل شدن یا درآمدن وزنه‌های متصل به لبه رینگ یا داخل آن.
- تغییر شدید فشار باد لاستیک.
- خرابی قطعات جانبی مثل بلبرینگ‌ها یا سیستم تعلیق خودرو.
برای جلوگیری از این مشکلات از رانندگی در شرایط نامناسب مثل عبور با سرعت از روی دست‌انداز و چاله‌ها خودداری کرده و بالانس چرخ‌ها را به‌صورت منظم انجام دهید.
چگونه می‌توان بالانس چرخ‌ها را بررسی کرد؟
برای بالانس چرخ اتومبیل معمولا از دو روش استاتیکی و دینامیکی استفاده می‌شود. روش استاتیکی برای چرخ‌های سبک و کوچک مناسب است و با استفاده از وزنه‌هایی که به چرخ متصل می‌شوند، تعادل را تنظیم می‌کند.
روش دینامیکی برای چرخ‌های سنگین و بزرگ مناسب است و با استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی، تعادل چرخ را حین چرخش در دو جهت عمودی و افقی اندازه‌گیری و تنظیم می‌کند.
مراحل بالانس چرخ پراید
برای درک بهتر نحوه بالانس چرخ مراحل انجام آن را برای پراید مرور می‌کنیم:
- بررسی اولیه: وضعیت ظاهری لاستیک و رینگ بررسی شده و از گل‌و‌لای و آلودگی‌ها پاک می‌شود.
- نصب روی دستگاه: چرخ‌ها روی دستگاه بالانس قرار می‌گیرند.
- چرخش چرخ: دستگاه چرخ را با سرعت بالا می‌چرخاند و حسگرهای آن نقاط نامتوازن را شناسایی می‌کنند.
- نصب وزنه‌ها: وزنه‌های کوچکی در نقاط مشخص‌شده روی رینگ چرخ نصب می‌شوند تا عدم تعادل را جبران کنند.
- تکرار آزمایش: بعد از نصب وزنه‌ها، چرخ دوباره روی دستگاه چرخانده می‌شود تا از بالانس بودن آن اطمینان حاصل شود.
بالانس چرخ بدون دستگاه
بالانس چرخ در حالت معمول با دستگاه‌های مخصوص انجام می‌شود که می‌توانند وزن هر چرخ را به دقت تنظیم کنند. اما همیشه دسترسی به این دستگاه‌ها ممکن نیست.
برای بالانس چرخ بدون دستگاه اولین قدم بررسی ظاهری چرخ‌هاست. ساییده‌شدن بخشی از لاستیک یا جدا شدن وزنه‌های بالانس قبلی از روی رینگ می‌تواند نشانه‌ای از عدم بالانس باشد.
با چرخاندن چرخ به‌صورت دستی، ببینید آیا چرخش یکنواختی دارد یا در نقطه‌ای خاص، سنگینی بیشتری حس می‌شود. در مواردی که رینگ خودرو آسیب‌دیده یا تاب برداشته احتمالا بالانس چرخ به هم خورده است.
اگر وزنه‌های قبلی از روی رینگ جدا شده، می‌توانید وزنه‌های چسبی را به‌صورت موقت در همان محل جایگزین کنید. البته بالانس چرخ بدون دستگاه صرفاً یک راهکار موقت برای مواقع اضطراری است و برای بالانس دقیق باید به تعمیرگاه مراجعه کنید.
پیشنهاد خواندنی: مزایای باد نیتروژن در لاستیک خودرو
فواید بالانس چرخ خودرو
یکی از مهم‌ترین فواید بالانس چرخ افزایش طول عمر لاستیک‌هاست. وقتی چرخ‌ها متعادل نیستند، بخشی از لاستیک بیشتر از سایر قسمت‌ها ساییده شده و عمر مفید آن کم می‌شود.
- بالانس بودن چرخ‌ها به بهبود هندلینگ خودرو کمک کرده و رانندگی روان‌تر، فرمان‌پذیری بهتر و کاهش لرزش فرمان را به ارمغان می‌آورد.
- بالانس منظم چرخ‌ها به کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری خودرو هم کمک می‌کند. برای مثال حفظ سلامت سیستم تعلیق و جلوبندی خودرو از نتایج میزان بودن چرخ‌هاست.
- بالانس نبودن چرخ‌ها روی مصرف سوخت هم می‌گذارد. لرزش‌های ناشی از بالانس نبودن چرخ‌ها باعث افزایش اصطکاک بین لاستیک و سطح جاده می‌شود. موتور خودرو برای غلبه بر این اصطکاک، باید نیروی بیشتری وارد کند که منجر به افزایش مصرف سوخت خودرو خواهد شد.
علاوه‌بر این ایمنی خودرو نیز تحت تأثیر مستقیم بالانس قرار دارد. چرخ‌های نامتعادل به ویژه در سرعت بالا باعث لرزش فرمان و عدم‌کنترل کافی روی خودرو می‌شوند. این شرایط بسیار خطرناک بوده و احتمال وقوع تصادف را افزایش دهد.
بالانس چرخ را در چه بازه‌های زمانی انجام دهیم؟
بالانس چرخ اتومبیل یکی از کارهای مرتبط با نگهداری خودرو است که باید به‌صورت دوره‌ای انجام شود. معمولا پیشنهاد می‌شود که هر ۱۰ هزار کیلومتر یا هر ۶ ماه یک‌بار چرخ‌های خودرو را بالانس کنید.
همچنین در مواردی که لاستیک‌های خودرو را تعویض می‌کنید، بعد از ترمز شدید، در صورت برخورد با موانع جاده‌ای و بعد از تعویض چرخ‌های جلو و عقب باید چرخ‌های خودرو را بالانس کنید.
با اطمینان برانید
بالانس نبودن چرخ باعث سایش نامنظم لاستیک، کاهش عمر قطعات سیستم تعلیق و فرمان، افزایش مصرف سوخت و کاهش فرمان‌پذیری خودرو می‌شود. به همین دلیل بالانس چرخ‌ها پس از تعویض لاستیک، احساس لرزش در فرمان یا تعمیرات مرتبط بسیار ضروری است.
سوالات متداول
لرزش فرمان، سایش غیرمعمول لاستیک‌ها و صدای غیرعادی هنگام رانندگی نشانه‌های نیاز به بالانس چرخ هستند.
بله، بالانس چرخ مربوط به توزیع وزن در هر چرخ است در حالی که تنظیم فرمان مربوط به زاویه‌های هندسی چرخ‌ها و فرمان است.
بالانس چرخ فرآیند دقیقی است که نیاز به تجهیزات تخصصی و تجربه دارد. برای اطمینان از بالانس صحیح این کار را به تعمیرگاه‌های معتبر بسپارید.
خیر، بالانس هر چهار چرخ مهم است تا عملکرد یکنواخت و پایداری خودرو حفظ شود.
بله، حتی لاستیک‌های جدید هم ممکن است به بالانس نیاز داشته باشند تا از مشکلات آتی جلوگیری شود.
بسته به نوع بالانس، مدل خودرو و تعداد چرخ‌ها این فرآیند بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه زمان می‌برد.
بله، عدم بالانس چرخ به افزایش مقاومت غلتشی لاستیک و جاده و در نتیجه افزایش مصرف سوخت منجر می‌شود.
