ایربگ چیست و چگونه می‌توان عملکرد آن را تست کرد؟

ایربگ (Airbag) یا کیسه هوا یکی از مهم‌ترین تجهیزات ایمنی خودروهاست که در تصادفات نقش حیاتی در حفظ جان سرنشینان ایفا می‌کند. این سیستم در کنار کمربند ایمنی با کاهش شدت ضربه هنگام تصادف، خطر آسیب‌های جدی را به حداقل می‌رساند. اما ایربگ چگونه عمل می‌کند؟ چگونه می‌توان از سلامت آن اطمینان حاصل کرد؟ در ادامه به این سوالات و موضوعات مرتبط با ایربگ می‌پردازیم.

ایربگ چیست؟

ایربگ در واقع بالشتکی است که در زمان اضطرار در تصادفات به وسیله هوا پر می‌شود. ایربگ به شکل یک محافظ بین سرنشینان و خودرو قرار می‌گیرد و از برخورد مستقیم سرنشین با اجسام داخلی مثل فرمان یا داشبورد جلوگیری می‌کند. 

همین موضوع باعث شده که امروزه ایربگ ماشین، یکی از مهم‌ترین اجزای ایمنی خودروها حساب شود و حالا دیگر تقریبا در تمام خودروهای جدید کیسه هوا وجود دارد و تنها وجه تمایز ماشین‌ها، تعداد ایربگ‌ها و جای قرارگیری آنهاست.

ایربگ چگونه عمل می‌کند؟

ایربگ در واقع محفظه‌ای کوچک است که در بخش‌های مختلف ماشین جای‌گذاری شده و دارای سه جز به نام‌های کیسه، حسگر کنترل و سیستم باد کننده است. کیسه‌ها در بخش‌های مختلف خودرو که امکان برخورد و آسیب به سرنشینان ماشین بیشتر است، قرار داده می‌شود. کیسه‌هایی از جنس پلیمر که سطح‌شان با یک لایه سیلیکون پوشانده شده است. این کیسه‌ها در بیرونی‌ترین بخش محفظه ایربگ قرار داده می‌شوند و دارای منافذ ریزی هستند که پس از باد شدن، به سرعت تخلیه می‌شوند تا مانع خروج سرنشینان از خودرو نباشند.

حسگرهای ایربگ که سنسور هم نامیده می‌شوند، در واقع وظیفه بررسی شرایط خودرو را دارند؛ آنها با انتقال اطلاعات موقعیت خودرو و قطعات مختلف آن، خطر تصادف را به واحد کنترل مرکزی مخابره کرده و باعث باد شدن کیسه‌ها می‌شوند. درواقع حسگرها به واحد کنترل مرکزی خودرو وصل هستند و اطلاعات لازم را به این واحد منتقل کرده و کامپیوتر خودرو هم با پایش اطلاعات، وقوع تصادف را تشخیص می‌دهد.

 آخرین جز سیستم ایربگ، سیستم بادکننده است که در واقع ژنراتور تولید گاز کوچگی است که یک جرقه‌زن و تعدادی قرص سوخت دارد. جرقه‌زن این سیستم شامل خازن‌های پری است که در زمان لازم، موجب اشتعال قرص‌های سوخت می‌شود. همچنین این جرقه‌زن به سیستم کنترل مرکزی خودرو مرتبط است و در صورت وقوع تصادف از این واحد سیگنال‌های لازم را دریافت کرده و جرقه‌ الکتریکی لازم جهت اشتعال سوخت را ایجاد می‌کند.

کل پروسه انتقال اطلاعات توسط سنسورها، پایش آنها به وسیله واحد کنترل، انتقال سیگنال به جرقه‌زن، اشتعال و پر شدن و خروج کیسه هوا از محفظه ایربگ در کمتر از ۲۵ صدم ثانیه اتفاق می‌افتد و در نتیجه کیسه‌ پر شده از محفظه‌ خود با شتاب خارج شده و در کسری از ثانیه فضای مقابل سر و صورت سرنشین را پر می‌کند.

سنسور ایربگ خودرو کجاست؟

سنسور ایربگ یکی از اجزای کلیدی سیستم ایربگ است که وظیفه تشخیص ضربه یا تصادف را بر عهده دارد. این سنسورها در نقاطی از خودرو نصب می‌شوند که به‌سرعت تغییرات شتاب و نیرو را حس کنند. 

مکان دقیق سنسورها به طراحی خودرو و نوع آن بستگی دارد، اما به طور کلی سنسور کیسه هوا در این نقاط قرار دارند:

جلوی خودرو: در بخش‌های نزدیک به سپر یا شاسی جلو، جایی که احتمال ضربه مستقیم در تصادفات بیشتر است.

داخل کابین: برخی سنسورها در نزدیکی ستون‌های خودرو، داخل درب یا زیر صندلی‌ها قرار دارند تا اطلاعات دقیق‌تری از وضعیت خودرو در حین تصادف ارائه دهند.

در واحد کنترل ایربگ (ACU): این واحد که معمولاً در قسمت میانی داشبورد یا زیر کنسول قرار دارد، اطلاعات سنسورها را پردازش کرده و در صورت نیاز، فرمان فعال‌سازی ایربگ را صادر می‌کند.

اهمیت وجود ایربگ ماشین

دلیل اهمیت کیسه هوا یا ایربگ به دلیل کارکرد آن در تصادفات است؛ نکته اینجاست که هنگام تصادف، چه دو خودرو با هم برخورد کنند و چه هنگام برخورد خودرو با مانع، خودرو به طور آنی متوقف می‌شود اما این سرنشینان هستند که به جلو یا به طرفین پرتاب می‌شوند و ممکن است آسیب ببینند. 

اگرچه در صورت استفاده از کمربند ایمنی، احتمال آسیب‌ها تا حد زیادی کاهش می‌یابد، اما ممکن است سرنشین با داشبورد جلو یا راننده با فرمان برخورد کرده و سر و گردن آنها آسیب ببیند. اینجاست که کاربرد کیسه هوا مشخص می‌شود و با قرار گرفتن بین سرنشینان با قسمت جلویی ماشین،  فشار وارد شده بر گردن و پیشانی را که از حساسیت بیشتری برخوردارند، کاهش می‌دهد. 

ایربگ همچنین تا حدی از حرکات غیرعادی بدن بر اثر ضربه پیشگیری می‌کند. در خودروهای امروزی، علاوه‌بر ایربگ‌هایی که در قسمت فرمان و داشبورد تعبیه شده، ایربگ‌های دیگری هم وجود دارند که برای امنیت سرنشینان ردیف عقب و جلو و محافظت از آنها در برخورد با دیگر بخش‌های سخت خودرو واقع شده‌اند. 

در واقع، خودروسازان با بررسی همه احتمالات موجود، در حین تصادفات شدید و خفیف رانندگی، قسمت‌هایی که نیاز به ایربگ بوده را شناسایی کرده و این ابزار حمایتی را در آن بخش‌ها به‌کار گرفته‌اند.

انواع ایربگ در خودروها

کیسه هوا ماشین در طول سال‌ها پیشرفت زیادی کرده‌ و اکنون انواع مختلفی از آنها در خودروها وجود دارد که هرکدام برای محافظت از بخش خاصی از بدن طراحی شده‌اند. مهم‌ترین انواع ایربگ عبارتند از:

• ایربگ جلو: این نوع کیسه هوا ماشین که برای راننده و سرنشین جلو طراحی شده، رایج‌ترین نوع ایربگ است. ایربگ راننده معمولاً در فرمان و ایربگ سرنشین جلو در داشبورد قرار دارد.
• ایربگ جانبی: این ایربگ‌ها از پهلو محافظت می‌کنند و معمولاً در داخل صندلی‌ها یا درب‌ها نصب می‌شوند.
• ایربگ پرده‌ای: ایربگ‌های پرده‌ای برای محافظت از سر سرنشینان طراحی شده‌اند و از سقف خودرو باز می‌شوند. این نوع کیسه هوا ماشین در تصادفات جانبی بسیار موثر است.
• ایربگ زانو: این نوع ایربگ در قسمت پای راننده و سرنشین جلو قرار دارد و از آسیب به زانوها در تصادفات جلوگیری می‌کند.
• ایربگ مرکزی: برخی خودروهای پیشرفته مجهز به ایربگ مرکزی هستند که بین دو صندلی جلو باز شده و از برخورد سر راننده و سرنشین جلو به یکدیگر جلوگیری می‌کند.

هر نوع کیسه هوا ماشین برای شرایط خاصی طراحی شده و در صورت ترکیب با کمربند ایمنی، حداکثر ایمنی را فراهم می‌کند.

علت روشن شدن چراغ ایربگ

چراغ ایربگ در صفحه کیلومتر ماشین با علامت اختصاری SRS یا تصویر یک سرنشین با ایربگ روشن روی داشبورد نمایش داده می‌شود. روشن شدن چراغ ایربگ روی داشبورد نشان‌دهنده وجود مشکلی در سیستم ایربگ خودرو است. روشن شدن این چراغ به هیچ وجه نباید نادیده گرفته شود، چون سیستم ایربگ ممکن است در هنگام تصادف به درستی عمل نکند.

برخی از رایج‌ترین دلایل روشن شدن این چراغ عبارتند از:

• دستکاری یا غیرفعال کردن ایربگ: دستکاری یا تعمیر غیرمجاز در سیستم ایربگ مثل غیرفعال کردن آن باعث روشن شدن چراغ هشدار ایربگ می‌شود. 
• مشکل در سنسورها: اگر سنسورهای ایربگ دچار خرابی یا مشکل در ارسال اطلاعات شوند، چراغ کیسه هوا روشن می‌شود.
• اتصالات ضعیف یا قطع شده: کیسه هوا ماشین سیم‌کشی پیچیده‌ای دارد که سنسورها، ECU و ایربگ را به هم متصل می‌کند. گاهی اوقات شل شدن یا خرابی سیم‌کشی‌ها باعث می‌شود که سیستم ایربگ به‌درستی کار نکند.
• تصادف قبلی: اگر خودرو قبلاً تصادف کرده و ایربگ‌ها عمل نکرده باشند یا پس از تصادف تعمیر نشده باشند، چراغ ایربگ روشن باقی می‌ماند.
• ضعف باتری یا افت ولتاژ: ضعیف بودن باتری خودرو یا نوسانات ولتاژ در موارد نادر می‌تواند باعث روشن شدن چراغ ایربگ شود.
• نقص در واحد کنترل ایربگ (ACU): این واحد که وظیفه مدیریت عملکرد ایربگ را دارد، در صورت خرابی می‌تواند چراغ هشدار را روشن کند.
• مشکل کمربند ایمنی: در برخی خودروها ایربگ با کمربند ایمنی پیش‌کشنده یکپارچه شده و نقص در این بخش هم باعث روشن شدن چراغ ایربگ شود.

روشن بودن چراغ ایربگ در ابتدای باز کردن سوییچ خودرو در حدود ۵ ثانیه و سپس خاموش شدن آن، طبیعی است و در واقع در این مدت زمان ماژول ایربگ سلامتی سیستم ایربگ را بررسی می‌کند.

 اما اگر ۵ ثانیه بعد از باز کردن سوئیچ خودرو این چراغ به طور مداوم روشن بماند، یعنی عیبی در سیستم ایربگ وجود دارد و حتما باید نسبت به رفع آن اقدام کرد چرا که در صورت وجود نقص ایربگ در هنگام تصادف فعال نخواهد شد.

اطمینان از سلامت ایربگ

زمانی که خودروی دست دومی می‌خرید حتما باید از سلامت سیستم ایربگ آن اطمینان حاصل کنید. در این صورت فقط به روشن شدن یا نشدن چراغ ایربگ اکتفا نکنید. چرا که سیستم ایربگ یک‌بار مصرف است و از آنجایی که قطعه‌ای گران قیمت است، برخی مالکان خودرو یا دلالان بعد از تصادف ماشین تغییراتی در مدارها و سیستم‌‌های الکتریکی ایجاد می‌کنند تا خرابی ایربگ نمایش داده نشود. درنتیجه زمانی که چراغ ایربگ خاموش ‌شود، خریدار متوجه این موضوع نخواهد شد.

برای اینکه از سلامت ایربگ مطمئن شوید، باید از دستگاه مخصوص عیب‌‌یاب و بررسی ایربگ استفاده کنید. این کاری نیست که شخصا و در خانه بتوانید انجام دهید. برای انجام این کار باید به تعمیرگاه‌های تخصصی مراجعه کنید و اجازه دهید مکانیک‌های ماهر، با بررسی مقدار مقاومت تمام ایربگ‌‌ها در ECU ایربگ، عملکرد آن را مورد بررسی قرار دهند. 

عدد مقاومت ایربگ‌‌ها باید با مقدار مقاومت تعریف‌ شده کمپانی برابر باشد. همچنین اگر خودرو مجهز به کیسه هوای سرنشین بود، محل آن را چک کنید تا برآمدگی یا فرورفتگی در آن قسمت وجود نداشته باشد و درزهای داشبورد به درستی روی هم قرار گرفته باشند.

جمع‌بندی

ایربگ یکی از مهم‌ترین سیستم‌های ایمنی خودرو است که در لحظات حساس، جان سرنشینان را نجات می‌دهد. برای اینکه این سیستم به درستی عمل کند، نیاز به نگهداری و بررسی منظم دارد. اگر چراغ ایربگ روشن شد یا مشکوک به خرابی آن هستید، حتماً به یک تعمیرکار متخصص مراجعه کنید تا از عملکرد صحیح این سیستم حیاتی اطمینان حاصل شود.